Suriye'de 24 yıllık Beşar Esad rejiminin devrilmesinin ardından bir hafta geçti. Ailelerin savaş nedeniyle parçalanmış durumda olduğu ülkede, insanlar normal hayatlarına dönmeye çalışıyor. Ancak Esad'ın hapishanelerinde on binlerce tutuklu hala kayıp. Ülkede düzeni yeniden sağlamaya çalışan yeni hükümet, yoksulluk, enflasyon ve işsizlik başta olmak üzere çözülmesi gereken krizlerle karşı karşıya. İşte Esad rejiminin çöküşünün ardından Suriye'de geçen bir hafta...
Suriye’de 24 yıllık Beşar Esad rejiminin çöküşünün ardından geçiş süreci yaşanıyor. Şam’ın muhalifler tarafından ele geçirilmesinin üzerinden tam bir hafta geçti. Geçiş süreci şaşırtıcı derecede sorunsuz yaşanırken, Şam'da insanlar her zamanki gibi hayatlarına devam ediyor.
Ülke, Esad ailesinin 54 yıllık iktidarının ardından yıkım içinde. Aileler savaş nedeniyle parçalanmış durumda, eski mahkumlar yaşadıkları vahşet nedeniyle travma geçiriyor, on binlerce tutuklu hala kayıp. Ekonominin harap olduğu ülkede yoksulluk yaygın, enflasyon ve işsizlik yüksek. Yolsuzluk günlük hayatın içine de sızmış durumda.
Muhalif gruplar 8 Aralık'ta başkent Şam’a girdikten sonra yakılan bir polis karakolunda Esad'ın resimleri yırtıldı ve buradaki dosyalar imha edildi. Esad dönemindeki tüm polis ve güvenlik personeli ortadan kayboldu. Associated Press haber ajansının bildirdiğine göre dün bu binada, yıllardır Suriye'nin kuzeybatısındaki yerleşim bölgesi İdlib'i yöneten muhaliflerin, fiili kurtuluş hükümetinin polis gücünde görev yapan 10 kişi çalışıyordu. Polisler karakolda nöbet tutuyor, ufak tefek hırsızlık ve sokak kavgaları ihbarlarıyla ilgileniyor.
Muhalifler, İdlib'deki yönetim yapısını kopyalayarak Şam'a düzen getirmeye çalışıyor. Ancak polislerden biri, sayılarının sadece 4 bin civarında olduğunu tahmin ediyor; yarısı İdlib'de görev yaparken geri kalanı Şam'da ve başka yerlerde güvenliği sağlamakla görevli. Bazı uzmanlar, muhaliflerin toplam savaş gücünün yaklaşık 20 bin olduğunu tahmin ediyor.
Esad'ın düşüşünden sonraki gece insanlar sokaklarda dolaşarak zaferi kutladı. Bazı güvenlik teşkilatı binaları ateşe verildi. İnsanlar havaalanındaki mağazaları yağmaladı ve tüm içki şişelerini kırdı. Muhalifler, bunun bir kısmından kaçan hükümet yanlılarını sorumlu tuttu. Dükkanlar ve duvarlar muhaliflerin bayrakları ve rejim tarafından öldürülen aktivistlerin posterleri ile kaplandı. Devlet medyası ise muhaliflerin liderliğindeki yeni geçiş hükümeti tarafından yayınlanan bildiriyi duyurdu.
Heyet Tahrir el-Şam (HTŞ) rejimin devrilmesi sonrası üç gün boyunca gece sokağa çıkma yasağı ilan etti. Kutlama amaçlı silah atılmasını yasakladı ve mülklerin korunmasını istedi. On binlerce Suriyeli’nin ilk hedefi, yıllar önce kaybolan yakınlarını aramak için Esad'ın hapishaneleri, özellikle de başkentin dış mahallesindeki Sednaya oldu. Ancak “ölüm kampı”olarak bilinen Sednaya Hapishanesi’nde yakınlarına dair iz bulabilen kişi sayısı çok az.
Geçici hükümetin başbakanı olarak Muhammed El Beşir’in adı duyuruldu. El Beşir’in Mart 2025’e kadar görev yapacağı açıklandı. Geçici hükümet, üç ay sürecek geçiş dönemi boyunca anayasa ve parlamentonun askıya alınacağını da bildirdi. Okullar yeniden açıldı, öğrenciler sınıflarına döndü.
Yeni yönetim, halka işlerine geri dönme ve dünyanın dört bir yanındaki Suriyeli mültecileri yeniden inşaya yardım etmeye çağırdı. Ancak Suriye'nin çözülmeyi bekleyen çok fazla sorunu var. Esad'ın devrilmesinden sonra tüccarların artık yüksek gümrük ücretleri ve rüşvet ödemek zorunda kalmaması nedeniyle ürün fiyatları düşerken, yakıt dağıtımı büyük ölçüde sekteye uğradı, nakliye maliyetlerini artırdı ve uzun elektrik kesintilerine neden oldu.
Şam Havalimanı'nda ise hazırlık sürüyor. Yetkililer havaalanını mümkün olan en kısa sürede yeniden açmak istediklerini söylüyor. Bu hafta bakım ekipleri pistteki uçakları inceledi. Temizlik görevlileri de çöpleri, harap olmuş mobilyaları ve ticari malları temizledi. Şam'da yaşanan geçiş dönemini fırsat olarak gören İsrail ise Suriye'ye saldırılarını sürdürüyor. Suriye’deki işgalini genişleten İsrail, Şam’ın askeri kapasitesinin tamamına yakınını imha ettiğini öne sürüyor.
Türkiye'nin Şam Büyükelçiliği'nde 12 yıl aranın ardından elçilik faaliyetleri yeniden başladı. Suriye'de rejimin muhaliflerin kontrolüne geçmesinin ardından başkent Şam’da bulunan Rus askerler ise ayrılmaya başladı. Zırhlı araçlar ile konvoy halinde Şam’dan çıkan Rus askerleri, Tartus şehrinde bulunan Hmeymim Deniz Üssü'ne gitti.
