ABD'nin Kaliforniya eyaletinin Los Angeles şehrini kasıp kavuran orman yangınlarında 8. gününe girildi. Yagınların nasıl çıktığı merak edilirken, alevleri söndürmek için uçaklardan pembe bir kimyasal püskürtülüyor. İtfaiye teşkilatları, bu maddelerin orman yangınıyla mücadelede "paha biçilmez bir araç" olduğunu söylüyor. Peki bu pembe kimysasalın içinde ne var? İnsan sağlığı için zararlı mı? ABD'li uzmanlar anlattı.
Los Angeles bölgesinde şiddetlenen yangınlarla mücadele eden uçaklar, sudan daha fazlasını atıyor. Yüz binlerce galon sıcak, pembe renkli yangın söndürücü, daha fazla mahalleyi yok etmeden önce alevleri durdurmak için umutsuz bir çabayla alevlere püskürttülüyor. Yangınlar geçtiğimiz salı günü başladığından bu yana en az 24 kişinin ölümüne, binlerce kişinin yerinden olmasına ve 12 binden fazla yapının tahrip olmasına neden oldu.
Kaliforniya Ormancılık ve Yangın Koruma Departmanı'na (Cal Fire) göre, güçlü Santa Ana rüzgarlarının yol açtığı dört yangın, yaklaşık 160 kilometrekareyi kül etti. İtfaiye teşkilatları, çoğunlukla orman yangınlarıyla mücadelede kullanılan bastırıcıların paha biçilmez bir araç olduğunu söylüyor. Ama içlerinde ne var ve güvenli mi?
Cal Fire, yangınların kanyonlar ve diğer engebeli alanlarda hızla yayıldığını ve yerdeki itfaiyecilerin ulaşmasının zor olduğunu bildirdi. Ajans, yangın söndürücülerin çok etkili olabilmesine rağmen, sınırlamaları olduğunu belirtti: Kuvvetli rüzgarlar, damlalar için gereken alçak irtifalarda uçmayı çok tehlikeli hale getirebilir ve söndürücü maddeyi yere düşmeden önce dağıtabilir. Cal Fire'ın yanı sıra, ABD Orman Servisi, Los Angeles ve Ventura ilçe itfaiyeleri, şehir ve Ulusal Muhafızlar da dahil olmak üzere çok sayıda kurum, yangın yavaşlatıcı ve su bıraktı.
Güney Kaliforniya Üniversitesi'nde inşaat ve çevre mühendisliği profesörü olan Daniel McCurry, Associated Press haber ajansına yaptığı açıklamada, havadan atılan yangın söndürücülerin genellikle su, amonyum fosfat ve söndürücüyü görünür kılmak için eklenen demir oksit karışımı olduğunu söyledi. Los Angeles yangınlarına 13 uçakla müdahale eden Orman Hizmetleri, bu maddelerin yangının oksijensiz kalmasına yardımcı olduğunu ve bitki örtüsü ile diğer yüzeyleri soğutup kaplayarak yanma hızını yavaşlattığını belirtiyor.
Orman Hizmetleri ve diğer kurumlara yangın geciktirici tedarik eden Perimeter şirketi, fosfatın bitkilerdeki selülozun ayrışma şeklini değiştirdiğini ve onları yanmaz hale getirdiğini söylüyor. Yangın söndürücülerin insanlar için genellikle güvenli olduğu düşünülüyor ancak birçok kişi bunların yaban hayatı üzerindeki potansiyel etkileri konusunda endişeli. Orman Hizmetleri, balıklar ve diğer yaban hayatı üzerindeki potansiyel sağlık etkileri nedeniyle “insan yaşamı veya kamu güvenliğinin tehdit altında olduğu durumlar dışında” su yolları ve nesli tükenmekte olan türlerin yaşam alanları üzerinde havadan yangın söndürücülerin kullanılmasını yasaklıyor.
Güney Kaliforniya Üniversitesi'nden (USC) McCurry, kendisinin ve diğer araştırmacıların çeşitli bastırıcıları test ettiklerini ve ABD Orman Hizmetleri tarafından yaygın olarak kullanılan bir tanesinde krom ve kadmiyum da dahil olmak üzere ağır metaller bulduklarını söyledi. McCurry, çalışmanın bulgularının, yangın bastırıcıların orman yangınlarının akış aşağısındaki su yollarında krom ve diğer ağır metallerin artışına katkıda bulunabileceğinin “makul” olduğunu gösterdiğini söyledi. McCurry, “Henüz elimizde kesin bir kanıt yok çünkü ağır bir metalin nereden geldiğini kanıtlamak imkansız olmasa da zordur. Bunun üzerinde çalışıyoruz” diye ekledi.
Alzheimer Derneği tarafından geçen yıl yayınlanan bir araştırma da orman yangını dumanının beyin sağlığı için diğer hava kirliliği türlerinden daha kötü olabileceğini ve bunama riskini artırabileceğini ortaya koydu. Perimeter'in çözümlerden sorumlu başkan yardımcısı Edward Goldberg, “Orman yangını geciktirici kullanımı hayat kurtarmanın, toplulukları korumanın ve yangınları küçük tutmanın en iyi yoludur” dedi. USC araştırmacısı McCurry, yangın söndürücüler konusunda - yangınlar söndükten sonra Los Angeles da dahil olmak üzere - daha fazla çalışmaya ihtiyaç olduğunu, ancak bunların değerini anladığını söyledi: “Evime doğru gelen bir çalı yangını olsaydı, önüne bir sürü (yangın geciktirici) boyamaktansa yine de yapardım.”
