Uluslararası Af Örgütü, yayınladığı rapor ile İsrail'in Gazze'de soykırım yaptığını ortaya koydu. Rapor, bir yıldan fazla süredir devam eden saldırılara ilişkin, önde gelen bir insan hakları örgütünün bu yöndeki ilk tespiti. Örgüt, savaş suçu işleyen askerlerin video ve fotoğraf kanıtları ile soykırımı belgeledi. Raporda İsrail'in 2,3 milyonluk Gazze Şeridi nüfusuna “küstahça, sürekli ve tam bir cezasızlıkla cehennemi yaşattığı” ifade edildi. Peki raporda hangi suçlamalar yer alıyor? (Editör: Derya Doğan)
Uluslararası Af Örgütü'nün hazırladığı rapor, İsrail'in Gazze Şeridi'nde yürüttüğü savaşın, uluslararası hukuka göre soykırım suçu teşkil ettiğini ortaya koydu. "Kendinizi İnsanaltı Gibi Hissediyorsunuz": İsrail'in Gazze'de Filistinlilere Yönelik Soykırımı başlıklı raporu, 14 aydır devam eden saldırılara ilişkin önde gelen bir insan hakları örgütünün bu yöndeki ilk tespiti.
Ekim 2023 ile Temmuz 2024 tarihleri arasında Gazze'de yaşananları inceleyen ve dün yayınlanan 32 sayfalık rapor, İsrail'in 2,3 milyonluk Gazze Şeridi nüfusuna “küstahça, sürekli ve tam bir cezasızlıkla cehennemi yaşattığını” ortaya koydu. Ayrııca 7 Ekim 2023 tarihindeki Hamas'ın Aksa Tufanı Operasyonu'nun “soykırımı haklı çıkarmadığı” belirtildi. Raporda, İsrail'in bölgedeki Filistinlileri yok etmek için "özel bir niyetle öldürmek, ciddi bedensel veya zihinsel zarara neden olmak ve Gazze'deki Filistinlilere fiziksel yıkımlarına yol açacak şekilde hesaplanmış yaşam koşullarını kasten uygulamak” gibi Soykırım Sözleşmesi kapsamında yasaklanmış eylemlerde bulunduğu ifade edildi.
The Guardian gazetesine göre Af Örgütü'nün devam eden bir çatışma sırasında ilk kez soykırım suçu işlendiğini iddia ettiği bu rapor, Birleşmiş Milletler Filistin özel raportörünün, mart ayında yayınladığı ve İsrail'in Filistinlilere karşı soykırım işlediğine inanmak için makul sebepler olduğu sonucuna vardığı rapora dayanıyor. Örgütün genel sekreteri Agnes Callamard, çarşamba günü düzenlediği basın toplantısında, “Kahredici bulgularımız bir uyandırma çağrısı işlevi görmelidir: bu bir soykırımdır ve artık durdurulmalıdır” dedi.
Af Örgütü, Gazze'nin işgali ve ablukası bağlamında bir “davranış biçimi” olarak adlandırdığı “büyük hasar, yıkım ve yerinden edilme” ile birlikte yardım ve güç kaynaklarının kasıtlı olarak engellenmesini, su, sanitasyon, gıda ve sağlık sistemlerinin çökmesine yol açtığını belirtti. “Bu sonuca varacağımızı düşünerek yola çıkmamıştık. Uluslararası Adalet Divanı'nın da belirttiği gibi soykırım riski olduğunu biliyorduk” diyen Af Örgütü'nün, İsrail ve işgal altındaki Filistin toprakları araştırmacısı Budour Hassan, Guardian'a şunları söyledi: “Noktaları birleştirdiğinizde, kanıtların bütünü, bunun sadece uluslararası hukuk ihlali olmadığını gösteriyor. Bu daha derin bir şey.”
Raporda yer alan başlıca iddialar şunlar: 21'inci yüzyıldaki hiçbir çatışmada görülmemiş bir hız ve seviyede ölüm ve yıkıma neden olan askeri saldırının eşi benzeri görülmemiş ölçek ve büyüklüğü Hamas'ı takip ederken İsrail'in pervasızlığı ve sivillerin hayatını hiçe sayması gibi argümanları göz önünde bulundurup göz ardı ettikten sonra yok etme niyeti Sivillere ve sivil altyapıya yönelik tekrarlanan doğrudan saldırılarda veya kasıtlı olarak ayrım gözetmeyen saldırılarda öldürme ve ciddi bedensel veya zihinsel zarara neden olma Tıbbi altyapının tahrip edilmesi, yardımların engellenmesi ve nüfusun yüzde 90'ının uygun olmayan bölgelere gönderilmesi için keyfi ve kapsamlı tahliye emirlerinin tekrar tekrar kullanılması gibi fiziksel yıkıma yol açacak şekilde hesaplanmış yaşam koşullarının uygulanması.
Af Örgütü'nün Ortadoğu ve Kuzey Afrika ekibi danışmanı Kristine Beckerle, önceki gün yaptığı açıklamada, işgalci bir güç olarak İsrail'in yasal olarak işgal altındaki nüfusun ihtiyaçlarını karşılamakla yükümlü olduğunu söyledi. Beckerle, İsrail'in mayıs ayında, o zamana kadar Şerit'te görece güvenliğin sağlandığı son yer olan Refah'a düzenlediği saldırıyı, niyetin belirlenmesi açısından önemli bir dönüm noktası olarak nitelendirdi. Danışman, “İsrail Refah'ı ana yardım noktası haline getirmişti ve sivillerin oraya gideceğini biliyordu. UAD onlara durmalarını emretti ama onlar yine de devam ettiler. Refah kilit noktaydı” dedi.
Raporun sonuç bölümünde, Af Örgütü'nün “İsrail'in Gazze'deki tutumu söz konusu olduğunda soykırım niyeti bulma konusunda birçok kişi arasında direnç ve tereddüt olduğunu kabul ettiği” ve bunun “adalet ve hesap verebilirliği engellediği” belirtiliyor. Açıklamada şöyle deniliyor: “Uluslararası Af Örgütü, silahlı çatışmalarda soykırımın tespit edilmesinin, aynı anda birden fazla hedefin var olabilmesi nedeniyle karmaşık ve zor olduğunu kabul etmektedir. Bununla birlikte, soykırımı tanımak ve savaşın bunu asla mazur gösteremeyeceği konusunda ısrar etmek kritik önem taşımaktadır.”
Af Örgütü, raporun saha çalışmasına, Gazze'deki mağdurlar, tanıklar ve sağlık çalışanları dahil 212 kişiyle yapılan görüşmelere, kapsamlı görsel ve dijital kanıtların analizine ve İsrail hükümeti ve askeri aktörlerinin “insanlıktan çıkarıcı söylem” anlamına geldiğini söylediği 100'den fazla açıklamaya dayandığını bildirdi. Ayrıca savaş suçu işleyen ya da kutlayan askerlerin video ve fotoğraf kanıtlarını da kullandı.